Nadat ik de winkel in was gedoken op zoek naar “de gezondste” plantaardige melk en veel soja producten noemde, werd het goed duidelijk; er is vraag naar hoe gezond soja eigenlijk is.

Zelf gebruik ik veel sojamelk, ik switchte van koemelk naar sojamelk op mijn 19e, een jaar nadat ik de diagnose Colitis Ulceorsa had gekregen. Ik merkte dat mijn darmen niet blij werden van koemelk, en ben toen gaan zoeken naar een alternatief. Ineens haalde ik overal de soja variant van in huis, yoghurt, vla, melk etc. Ik hoorde hier en daar over oestrogenen, hormonen, moeilijker vet afbreken etc. die gepaard gingen met soja producten.

Ik vroeg dit even kort in de sportschool waar ik toen sportte en er werd me verteld “oh maak je geen zorgen, dat zijn zulke kleine hoeveelheden, pas als je alles ineens gaat vervangen door soja is het iets om in te duiken”. En naïef dat ik was (haha),  geloofde ik het direct, ik hield ik het bij sojamelk en ging ik weer terug naar yoghurt en kwark van koemelk.

Nooit meer bij stil gestaan. Nooit meer in gedoken. Misschien wel stiekem met een angst dat het inderdaad waar is, dat soja producten veel hormonen bevatten.. Nou, ik ben er nu dus wel in gedoken en ik wil het HEEL erg graag met jullie delen. Dit moeten jullie gewoon weten.

Sojabonen, the basics

Sojabonen behoren tot de peulvruchten. Maar in de Westerse wereld eten we deze bonen eigenlijk nauwelijks als peulvrucht maar eten en drinken we bewerkte producten waar soja doorheen zit, vaak ter vervanging van bijvoorbeeld vlees of melk. Denk aan tofu, sojamelk, sojayoghurt, tempeh etc. De jonge sojabonen die wel eens gegeten worden en vaak geprezen worden om hoe gezond ze zijn, zijn de edamame bonen. De bonen moeten gekookt worden, rauw kunnen ze namelijk giftig zijn. Sojabonen die gekookt zijn bevatten heel veel goede vitamines en mineralen zoals mangaan, selenium, koper, kalium, fosfor, magnesium, ijzer, calcium, vitamine B6, foliumzuur, riboflavine (B2), thiamine (B1) en vitamine K. Wow!

Goede eiwitbron

Sojabonen zijn een goede bron van eiwitten. Niet te vergelijken met vlees en eieren, maar veel beter dan andere plantaardige eiwitbronnen. Let wel, wanneer sojabonen bewerkt zijn in voedingsmiddelen waarbij ze heel heet verhit zijn geweest, gaat de eiwitkwaliteit omlaag.

Cholesterol en soja

Het lijkt alsof er een link is tussen soja en het omlaag brengen van je cholesterol. Er zijn namelijk onderzoeken die dit laten blijken, echter zijn er ook onderzoeken die geen link laten zien tussen soja en cholesterol, geen link komt vaker voor dan wel een link (1)(2)(3)(4). Op zich prima, er komt in ieder geval niet naar voren dat soja je cholesterol omhoog brengt.

In this meta-analysis we found that the consumption of soy protein rather than animal protein significantly decreased serum concentrations of total cholesterol, LDL cholesterol, and triglycerides without significantly affecting serum HDL cholesterol concentrations. (1)

Uit dit onderzoek is het voordeel dat het HDL cholesterol (“goed cholesterol”) niet wordt beïnvloed en alleen het LDL (“slecht cholesterol”) omlaag gaat.

Hart- en vaatziekten en soja

Ook weer gemixte resultaten in onderzoeken. De een laat zien dat soja de kans op hart- en vaatziekten omlaag brengt, andere onderzoeken geven geen resultaat hierin (5)(6).

Prostaatkanker en soja

Uit observationele onderzoeken kwam naar voren dat soja de kans op prostaatkanker (bij oudere mannen) kan verminderen (7)(8).

Hormonen en soja?!

En dan nu, het onderwerp waar we eigenlijk allemaal meer duidelijkheid over willen hebben. Hoe zit het met soja producten en hormonen? Oestrogenen? Is dit werkelijk waar en ook zo erg als dat sommige artikelen doen lijken?

Feit: Soja bevat isoflavonen die in je lichaam functioneren als hormoon ontregelaars. Waarom? Omdat isoflavonen zich kunnen gedragen als oestrogenen (= vrouwelijk hormoon) in je lijf, mannen en vrouwen hebben van nature oestrogeen in hun lichaam, echter hebben mannen aanzienlijk minder van dit hormoon.

Hoe zit het precies in je lijf?

Oestrogenen gaan door je lijf tot ze bij de cel komen, daar “activeren” ze de oestrogeen receptor. Wanneer deze geactiveerd is, vinden er veranderingen plaats in je lichaam. Veranderingen in je gen uitingen waardoor je fysiologisch ook kunt veranderen (lichaamsvorm).

Het probleem?

De receptor waar ik het net over had, is niet zo selectief. Dus niet alleen oestrogenen (de echte hormonen) kunnen de receptor activeren, maar andere substanties die erop lijken kunnen dit ook. Ik zal later een artikel schrijven over andere substanties (chemicaliën) die toegevoegd worden in ons voedsel voor een bepaalde functie, die dit soort verwarrende effecten kunnen veroorzaken in je lichaam. Er zijn bepaalde substanties die lijken op oestrogenen, waardoor de receptor geactiveerd wordt.

EN NU WORDT HET INTERESSANT

Soja bevat grote hoeveelheden isoflavonen, die zich in je lijf functioneren als, specifiek gezegd, fyto-oestrogenen en de oestrogeen receptoren kunnen activeren (9). Hierdoor wordt je hormoonhuishouding wat in de war gebracht want deze isoflavinen blokkeren de daadwerkelijke, krachtigere oestrogenen van het activeren van de receptoren. Of het zorgt ervoor dat je oestrogeen activiteit verhoogd wordt (10). Vaak worden isoflavines uit voedsel gebruikt als natuurlijk alternatief op oestrogeen medicijnen bij vrouwen in de overgang, het helpt bij het tegengaan van botverlies bij oudere vrouwen (11)(12). Dit is een voordelig effect natuurlijk, aan de andere kant zijn er ook onderzoeken die weer de negatieve kant aankaarten;

Onderzoeken op dieren wezen dat isoflavines borstkanker konden veroorzaken (13)(14)(15). En nu zijn onderzoeken op dieren nooit exact te vergelijken met mensen, dus eigenlijk hebben we daar niet zoveel aan. Nu ga ik je vertellen da er wel degelijk ook onderzoeken zijn gedaan waarbij groepen mensen werden gevolgd, en die resultaten.. Niet zo leuk.

In dit onderzoek (16) werden 48 vrouwen in twee groepen gedeeld, waarbij de ene groep hun eigen, normale dieet volgde en de andere groep kreeg een supplement van 60 gram soja eiwit. Na 14 dagen (!), had de soja eiwit groep een significante toename in aantallen van de epitheelcellen in de borsten, de cellen die waarschijnlijk kunnen veranderen in kwaadaardige cellen. In een ander onderzoek (17) hadden 7 van de 24 vrouwen (29,2%) ook een verhoogde hoeveelheid eptiheelcellen toen ze soja eiwit supplementen kregen. Deze verschillen in epitheelcel hoeveelheden kunnen een indicatie geven van een verhoogde kans op borst kanker, maar let wel, de link is NIET gelegd met borstkanker maar met meer epitheelcellen. En van deze epitheelcellen is ook NIET bewezen dat ze altijd omslaan in kwaadaardige cellen. Dus er zitten nog twee stappen tussen, die niet wetenschappelijk onderbouwd zijn.

Belangrijk om te weten dus!

Maar dan ook weer tegenstrijdig nieuws, want hierboven had ik het over onderzoeken die gebruik maakten van soja eiwit supplementen. Er zijn ook enkele observationele onderzoeken geweest waarbij er bleek dat vrouwen die regelmatig soja aten, een verminderde kans hadden op borstkanker  (18)(19).

Observationele onderzoeken zijn eigenlijk het lastigst om echt conclusies uit te trekken. Het enige dat je doet is een groep mensen observeren en kijken of er een effect is vanuit hun voeding op hun lijf.

Dit was deel 1

Heel veel onderzoeken. Heel veel informatie. Zoveel waar ik zelf nauwelijks iets van wist. Omdat ik nu al een flink artikel heb, wil ik jullie op de maandag niet vervelen met nog meer lappen tekst dus splits ik dit mooi in twee delen (misschien wel drie). Heel gauw deel #2 van “Is Soja Gezond?”

Deel 2 is inmiddels hier te vinden. 

En ik? Ik kijk het nog even aan wat betreft mijn soja gebruik. Als je ziet hoe weinig soja er eigenlijk in sojamelk zit, maak ik me eigenlijk niet zo druk. Maar wie weet, ik deel het in ieder geval allemaal met jullie!