Calorieën, het woord dat vele betekenissen kent voor verschillende mensen. Gevreesd door de één, onbegrepen door de ander en onverschillig voor een aantal. Maar calorieën komen al heel gauw ter sprake wanneer we het hebben over afvallen.

De algemene regel is: eet minder calorieën dan je verbrandt en je zult vet verliezen. Eet meer calorieën dan je verbrandt en je zult aankomen in vet. Maar er is wat nieuwe informatie die laat blijken dat dit niet altijd zo simpel ligt..

Wat is een calorie?

Om even bij het begin te beginnen is het interessant om te weten wat nou een calorie is:

Een calorie is een maatstaf voor energie. Een calorie is de hoeveelheid energie die nodig is om de temperatuur van 1 gram water met 1 graden Celsius te verhogen (en dit wordt eigenlijk uitgedrukt in Joule, kilo Joule (kJ) om precies te zien, niet kilo calorieën (kcal = 4,184 joules) wat wij benoemen als calorieën.)

 

Dus een Calorie (kilocalorie) is de energie die nodig is om 1 kilogram water met 1 graden Celsius te verhogen.

Fructose

Fructose komt via je verteringsstelsel je lever binnen waar het omgezet kan worden tot glucose en opgeslagen kan worden als glycogeen (‘reserve voorraad’). Maar wanneer de lever al vol zit met zijn glycogeen voorraad, dan zal de glucose omgezet worden in vet.

Let op: dit zal alleen gebeuren wanneer je over een periode van tijd meer calorieën binnen krijgt dan verbrandt, anders heb je geen vetopslag.

Maar dit is het effect op je hormonen wanneer je meer fructose binnenkrijgt dan je lever aan kan: Teveel fructose kan als gevolg hebben dat je gevoeligheid voor het hormoon insuline omlaag gaat, waardoor er steeds meer insuline nodig is voor dezelfde hoeveelheid glucose die je via je voeding binnen hebt gekregen. Hoe meer insuline in je bloed, hoe moeizamer het is om vet te verbranden, hoe ‘makkelijker’ om vet op te slaan (1)(2).

Fructose wordt ook op een andere manier ‘geregistreerd’ door je hersenen dan glucose. Wat bedoel ik hiermee? De registratie in je lijf is de manier waarop je hersenen het binnengekomen voedsel vaststellen en hierop reageren met behulp van hormonen en spijsverteringsenzymen om alles zo goed mogelijk te laten verlopen.

Komt er iets met suiker binnen? Dan is het de bedoeling dat er insuline wordt aangemaakt om de suiker (uiteindelijk glucose) te vervoeren naar de cel voor energie, of om te zetten in vet.

Het verschil tussen fructose en glucose is dat wanneer fructose binnen komt, dit geen effect heeft op het hormoon ghreline, dit hormoon is ook wel het ‘honger hormoon‘ en deze levels gaan niet omlaag wanneer er fructose je lijf in komt (3)(4). Ook dit wil niet zeggen dat je helemaal geen verschil voelt in je verzadigingsgevoel, maar het laat een scheikundig proces zien dat de calorieën die afkomstig zijn uit (bijvoorbeeld, in dit geval, in dit voorbeeld:) fructose: geen effect hebben op een belangrijk hormoon in je lijf die jou vervolgens een signaal geeft dat je vol zit. Andere processen kunnen je wel een verzadigd/vol gevoel geven, zoals je maag die gevuld is, dit zijn allemaal kleine ‘signalen’ die bij elkaar een geheel verzadigd gevoel geven. Bij de inname van fructose mist er dus een signaal omtrent ghreline.

Eiwit

Een volgend voorbeeld is eiwit. Eiwitten zijn complex en wat lastiger te verteren door je lichaam. Het positieve daarvan is dat het je én langer een verzadigd gevoel geeft én wat meer energie kost (kcal) om het juist te verteren door je lichaam. (5)(6). Sterker nog, als je ernaast je spieren aan het trainen bent, dan zal eiwit ook ingezet worden om de spieren op te bouwen, oftewel; een overschot aan energie uit de eiwitten zal zich omzetten in spieren (wanneer je echt hard genoeg getraind hebt) en niet in vet (wanneer je niet hard genoeg getraind hebt). Meer spieren zorgen voor meer verbranding (kcal) tijdens rust, oftewel: win-win-win-win-win-win.

Per persoon verschilt het

Naast deze bijzondere informatie is er nog iets: er werd jarenlang gedacht dat je ongeveer 7000 kcal moest verbranden om 1 kg vet te verliezen. Echter blijkt er uit redelijk recent (2013) onderzoek dat dit getal ook nog eens verschilt van persoon tot persoon (7)!

Daarnaast is het zo dat wanneer je zelf je calorie inname moet schatten, dat je vaak te weinig inschat (exclusief mensen met een eetstoornis(geschiedenis), deze overschatten dit juist).  Uit onderzoek met obese mensen bleek dat ze allemaal dachten ongeveer 1000 kcal te eten per dag maar dit in werkelijk het dubbele was! (8)(9).

Wat kunnen we hiermee?

Wat hebben we aan deze informatie? Nou, best veel! Misschien denk je dat deze informatie je alleen maar meer in de war brengt, maar eigenlijk zit er een belangrijke boodschap achter:

Je lichaam is uniek, probeer het te leren kennen en in te spelen op de behoeftes van je lichaam.

Niet wat er op papier, de weegschaal, of een app wordt verteld.

Als je even uitzoomt op de situatie kun je ontdekken dat het belangrijk is om gezond en voedend te eten, naar je verzadigingsgevoel te luisteren, je lichaam in beweging te houden en proberen hier en daar wat minder te eten (zonder intense honger te hebben) om te kijken of dit invloed heeft op je gewicht. Dit is een lang proces, ik zie het als het laatste proces dat je ooit hoeft te doorlopen om te ‘leren afvallen’ omdat je initieel je lichaam en behoeftes leert kennen – daar kom je het verst mee!

Neem dus de tijd om jezelf, je lichaam en je relatie met eten te onderzoeken en beter te begrijpen. Probeer minder in je hoofd te zitten met alle regeltjes en meer te voelen met je lijf. Dat is zeker niet iets wat over één nacht ijs gaat maar het is het meest bijzondere en bevrijdende proces ooit!