Steeds meer mensen doen het – plantaardig eten bedoel ik dan.

Niet alleen dat, wanneer grote bedrijven geld ruiken doen ze ook mee. Elk merk lijkt wel een plantaardige variant van iets op de markt uit te brengen tegenwoordig, van MacDonalds tot KFC tot Unox. Allemaal als onderdeel van een grotere trend van fast-food ketens die een diversiteit willen bieden in hun menu; voor vegetariërs, veganisten en alles-eters. Maar waarom is een vleesvervanger per definitie niet gezonder? Is vlees dan wél gezonder dan sommige vleesvervangers? Waar moeten we eigenlijk op letten?

Dit is een ingewikkelde kwestie en ik ben van plan het stap voor stap aan te pakken zodat ook jij een keuze kunt maken waar je achter staat – niet één die de media je eventueel doet geloven.

Bewerkt

Het eerste perspectief omtrent ‘gezond’ eten gaat bij mij uit naar de ingrediënten van een product. Als we kijken naar de meeste vleesvervangers dan zijn dit bewerkte producten die de smaak en structuur van vlees moeten nabootsen. “Gezondheid” staat in eerste instantie niet op de prioriteitenlijst want: het is plantaardig. Dat moet al aantrekkelijk genoeg zijn voor het grootste gedeelte van de mensen.

Vooral mensen die van vlees overstappen en graag op die vlakken verzadigd willen voelen; tofu gaat het hem niet doen voor de meesten. Dus de uitdaging ligt hem bij de fabrikant om vlees zo goed mogelijk na te maken – maar hoe gezond dat uiteindelijk is voor je lijf, dat is niet de vraag. Als mensen het niet lekker vinden maar het is wel ‘gezond’ dan kopen ze het toch niet.

De wereld is belangrijker om te redden dan de gezondheid van één individu, toch?

Want inderdaad, plantaardig eten is veel beter voor het milieu, de welzijn van dieren, de wereld op zichzelf en ook onze lichamen (hier komt ik op een later artikel op terug met de onderbouwing, als je te nieuwsgierig bent dan kun je alvast de volgende twee documentaires kijken op Netflix: The Gamechangers en The C Word).

Dus wat maakt het dan nog uit dat het minder gezond is voor ons lichaam om een bewerkt plantaardig product te eten? Dat weegt toch niet op tegenover alle andere voordelen?

Dat kan, dat perspectief snap ik heel goed. Maar wat als het allemaal positief kon zijn? Wwat als mensen denken dat ze gezonder eten door een plantaardige vleesvervanger te eten maar dit niet het geval blijkt te zijn?

Voor die twee scenario’s schrijf ik dit artikel. Want inderdaad, het kan allemaal:

• Goed voor het milieu
• De wereld op zichzelf
• Welzijn van dieren
• EN je eigen gezondheid

Voorbeeld plantaardig

“Dus kom met voorbeelden!” denk je nu misschien. Ik zal een aantal plantaardige burgers erbij pakken;

Als we kijken naar de ingrediënten van bijvoorbeeld deze tivall vegetarische burger dan zien we de volgende ingrediënten:

Ingrediënten: Gerehydrateerd soja-eiwit (59%), gerehydrateerd tarwe-eiwit (12%), water, plantaardige oliën (zonnebloem, koolzaad in wisselende verhoudingen), ui, zetmeel, methylcellulose, gistextract, uipoeder, zout, knoflookpoeder, gerstemoutextract, vitamine B12, ijzer, specerijen, peterselie.

Soja dat wordt gehydrateerd vormt zich in een bepaalde ‘krul’, als je dit vervolgens opnieuw hydrateert (rehydrateert) krijg je een vlees-achtige textuur. Dit is natuurlijk super handig voor vleesvervangende producten. Feit is dat de meeste plantaardige vleesvervangers gemaakt zijn met grotendeels bewerkte soja voor de structuur en ter vervanging van het eiwit.

Deze gehaktschijf van Vegafit moet echt even genoemd worden vanwege de ingrediënten. Zie je wat ik zie?

suiker, gemodificeerd zetmeel, maltodextrine, suiker, dextrose, gerstemout, moutextract, gekarameliseerde suiker.

Oftewel; suiker, suiker en nog eens suiker in allemaal verschillende vormen. De hoeveelheid calorieën is aanzienlijk hoger (100 kcal meer) per 100 gram vergeleken met die van Garden Gourmet en de Vegetarische slager (hieronder). Deze burger is vegan.

Zo zie je maar dat het overstappen naar plantaardig eten nog wat haken en ogen kent wat betreft toevoegingen. Zometeen meer hierover. Als laatste nog even de bekende burger van de Vegetarische Slager onder de loep:

Een ander voorbeeld, de populaire burger van de vegetarische slager. Je ziet hier inderdaad soja staan als ingrediënt, maar een bewerkte vorm ervan: soja structuur dat gemaakt is van water, soja-eiwit, tarwe-eiwit en tarwezetmeel.

Vervolgens zijn de overige ingrediënten bijna allemaal om de smaak en structuur van de burger zo goed mogelijk te laten zijn. Kruiden heb ik niet zoveel problemen mee, maar wel ingrediënten als dextrose, verdikkingsmiddelen, extracten, poeders, suiker etc.  Deze burger is niet vegan maar vegetarisch (er zit ei in).

Je moet je voorstellen dat wanneer je een stuk biefstuk of burger zou eten je deze toevoegingen er vaak niet bij kreeg. Wanneer je ineens overstapt van dierlijk naar plantaardig is het wel degelijk de moeite waar om de ingrediënten te checken en jezelf af te vragen:

Wil ik nu graag de smaak en structuur van vlees en neem ik die toevoegingen dan maar even voor lief? (bijvoorbeeld als je net de overstap maakt naar plantaardig en niet een te grote stap in één keer wil maken). Of wil ik graag gezond (blijven) eten met zo min mogelijk toevoegingen en dien ik misschien een ander merk te vinden die niet zoveel toevoegingen heeft?

Er is geen goede of foute keuze, de keuze is altijd afhankelijk van jouw situatie en jouw leven. Misschien heb je wel een kleinere stap nodig om over te stappen en behaal je al zoveel positiefs voor je gezondheid én de wereld door überhaupt al over te stappen naar plantaardig. Go you!

Misschien is de keuze (eventueel bij het overstappen)  om maar meteen gezonder en met zo min mogelijk toevoegingen te eten. Go you!

In beide gevallen: GO YOU! 

Dan de vraag over soja-eiwit, is dit goed of slecht?

Is soja-eiwit goed of slecht voor de gezondheid?

Soja is een compleet eiwit, dat betekent dat het alle essentiële aminozuren bevat – heel belangrijk als je overstapt naar een plantaardige eetstijl.

Het onderstaande artikel gaat verder in op hoe je de essentiële aminozuren binnen kunt krijgen, plantaardig maar ook dierlijk:

Wat te eten om alle essentiële aminozuren (eiwitten) binnen te krijgen? | VEGAN & DIERLIJK

Uit een paar verschillende onderzoeken blijkt dat soja-eiwit een positief effect heeft op de gezondheid van het hart, uit een review van 35 onderzoeken bleek dat soja-eiwit het LDL (‘slecht’ cholesterol) in het lichaam verlaagde en HDL (‘goed’ cholesterol) verhoogde (1). Een ander onderzoek laat zien dat het vervangen van dierlijk eiwit met plantaardig soja-eiwit (en 25 gram meer dan dierlijk eiwit) resulteerde in een verlaging van het LDL cholesterol en triglyceriden level (2).

De documentaire “The Gamechangers” gaat dieper in op wat dierlijk eiwit doet in je bloed in vergelijking met plantaardig eiwit en hoe je beter kunt presteren met meer zuurstof in je bloed bij het eten van plantaardig eiwit vs. dierlijk eiwit. Absoluut een aanrader om te kijken om deze resultaten van het onderzoek een plek te kunnen geven en te begrijpen.

Een nadeel van soja-eiwit is dat het fytaten bevat, ook wel bekend als ‘antinutriënten’. Deze zorgen ervoor dat ijzer en zink uit soja minder beschikbaar zijn voor je lichaam om op te nemen (3)(4). Het is niet heel erg als je een gevarieerd eetpatroon hebt en ook via andere bronnen ijzer en zink binnen krijgt. Als je enkel op soja-eiwit leunt voor je ijzer en zink bron is het verstandig om supplementen ernaast te slikken zodat je deze mineralen wel binnen krijgt.

Soja en de schildklier

Er zijn ook wat zorgen over de invloed van soja-eiwit op de schildklier omdat het je hormonen door de war zou kunnen brengen (5)(6), maar er zijn onderzoeken die dat weer ontkrachten of laten zien dat het effect minimaal is (7)(8)(9).

Soja en je hormonen

Eerder kwam er veel heisa naar buiten over hoe soja de hormonen in de war kan brengen. Vooral omdat soja fyto-oestrogenen bevat, deze kunnen in het lichaam gezien worden als het stofje dat het vrouwelijke hormoon oestrogeen activeert en dat is helemaal niet de bedoeling voor een gezonde hormoonhuishouding (10). Ook hier heb ik enkele jaren geleden twee artikelen over geschreven.

Echter komt er steeds meer nieuw onderzoek naar buiten en wat dit laat zien is dat, omdat sojabonen gespoeld worden met alcohol en water, dit het grootste gedeelte van deze fyto-oestrogenen verwijdert (11)(12). Mannen, jullie hoeven jullie ook geen zorgen te maken uit uitgebreid onderzoek blijkt dat noch soja producten noch isoflavonen (supplementen) de oestrogeen levels veranderen bij mannen (13).

Voorbeelden plantaardig en zo puur mogelijk

Dan is het tijd voor het “ja, het kan allebei” antwoord. Plantaardig eten en dan met zo min mogelijk toevoegingen. Er zullen vast een hoop andere vleesvervangers zijn (vooral te koop bij EkoPlaza en de Marqt), maar voor nu heb ik de ah.nl site afgestruind voor de minder-bewerkte versies bij de Albert Heijn.

Dit is een champignon gran formaggio burger – dus het claimt niet een namaak te zijn van de dierlijke burger. Ik ga er dus ook vanuit dat hij niet die structuur en smaak hoeft te hebben aangezien de naam van de burger niets te maken heeft met een dierlijke burger. Behalve het woord burger. Oké, dat dan weer wel.

De ingrediënten zijn, zoals je ziet, een stuk puurder dan de bovengenoemde voorbeelden. Het bevat wel poeders (azijnpoeder, voor de smaak waarschijnlijk) en melkzuur als conserveermiddel. Voor de rest ben ik best tevreden. Geen toegevoegd suiker, dextrose etc. De hoeveelheid eiwitten is echter wel de helft van een gemiddelde soja-eiwit burger.

Deze falafel burgers van Mister Kitchen verrassen me heel positief. Alle ingrediënten zijn in eerste instantie biologisch (wat fijn is omdat hierdoor de voedingswaarde -vitamines en mineralen- beter behouden is gebleven). De enige vorm van suiker die ik zie is rijstsiroop. Verder bevat het allemaal ingrediënten die je in je keukenkastjes zou kunnen hebben en ook hartstikke goed voor je zijn. Van chiazaad tot dille tot ingelegde citroen etc.

Ik ben heel positief verrast!

Apart artikel met alleen ‘gezonde’ vleesvervangers?

Zouden jullie een artikel willen zien met alle ‘vondsten’ wat betreft gezonde plantaardige vleesvervangers? Dan ga ik daar een dag voor uittrekken om ook langs de biologische winkels te gaan aangezien hun assortiment helaas niet zo uitgebreid online staat zoals bij de Albert Heijn. Laat het weten in de comments en ik zal er werk van maken!

Hoop dat dit artikel de meeste vragen omtrent de gezondheid van vleesvervangers heeft beantwoord. Heb je nog vragen? Laat het gerust achter in de comments!