Ik geloof dat we in de kern allemaal enigszins ‘normale eters’ zijn van nature. Wat ik daarmee bedoel? Dat je eet vanwege een fysieke behoefte: honger. Vanaf het eerste moment dat we voeding op een andere manier gaan benaderen, kan dit zorgen voor een knikje in ons hoofd waardoor we moeilijk weten te vertrouwen op ‘honger’ en ‘vol’.

Bijvoorbeeld wanneer we voeding ineens gaan zien als cijfers op het moment dat we op dieet gaan. Als we voeding gaan bestempelen als ziekte veroorzaker en ineens bepaalde dingen gaan schrappen. Als we voeding gaan zien als gezelligheid en ons verzadigde gevoel negeren. Als we voeding gaan zien als troost op het moment dat er iets naars is gebeurd.

Zo zie je maar dat voeding allang niet meer alleen de fysieke rol vervult maar veel meer rollen kan vervullen. Niet altijd even positief voor je gedachtegang en gemoedstoestand.

Ik vertel je hoe ik stap voor stap weer terug ga naar het zijn van een normale eter. 

Zo schreef ik een hele tijd geleden “Ik ben jaloers..” over hoe graag ik toch zo zou willen eten als ‘normale eters’ en dat dit bij mij helemaal verstoord was in mijn hoofd. Maar een half jaar later voelde het toch alsof ik in de juiste richting ging en zelf ook steeds meer een ‘normale eter’ werd toen ik schreef over “Wat doen die ‘normale eters’ toch zo goed?“.

Steeds vaker zie ik de term ‘mindful eten’ voorbij komen en eigenlijk komt dit neer op hetzelfde als je het mij vraagt.

Nu is mindfulness op zichzelf al een methode om met emoties en fysieke sensaties om te gaan (1)(2)(3)(4), waardoor je indirect voedsel minder snel de rol van ‘kalmeerder’ zou kunnen geven omdat je met mindfulness leert omgaan met deze sensaties. De directe link is tussen mindfulness en eten is ook nog eens apart onderzocht, allemaal met positieve uitslagen wanneer er geoefend werd met mindfulness (5)(6)(7). Het oefenen richt zich op het aanwezig zijn met je hoofd in het moment. Het moment kan ook zijn dat je in je hoofd zit en alleen maar negatief tegen jezelf aan het praten bent.

Het moment dat je je daar bewust van wordt en beseft dat je dit doet, is het moment dat je mindful bent. In plaats van dat je gedrag vertoont om niet te hoeven dealen met de negatieve gedachtes in je hoofd: eetbuien, obsessief gedrag, boos worden, etc. Zo helpt mindfulness dus ook om het gevoel van ‘vol zitten’ te herkennen (8).

Waar het op neer komt:

• Rustig eten zonder teveel afleiding (televisie, drukte)
• Je lichaamssignalen leren kennen en begrijpen -> vol/verzadigd in je buik bijvoorbeeld.
• Leren onderscheid maken tussen daadwerkelijke honger en triggers die je laten denken dat je honger hebt (geur, verpakkingen, restaurants langs de weg).
• Je zintuigen mee laten doen bij de ervaring van eten: het opmerken van kleuren, geuren, texturen en smaken.
• Leren omgaan met angstige en schuldgevoelens over eten.
• Eten voor je gezondheid, dit is zowel fysiek (vitamines, mineralen) als mentaal (lekkers af en toe).
• Bewust worden van de effecten die voeding heeft op hoe je je voelt en op je fysieke lichaam.
• Voeding leren waarderen.

Deze dingen zorgen ervoor dat je automatische, aangeleerde reacties en gedachtes die negatief kunnen zijn, kunt vervangen met bewustere gedachtes en gezondere reacties (9). Ik denk dat dit te vaag gezegd is, even een praktisch voorbeeld:

Je krijgt slecht nieuws op je werk en je voelt je zó boos en teleurgesteld. Je hebt niet de mogelijkheid om dit te uiten maar zodra je thuis bent open je een zak chips en eet je deze op. De chips is zo lekker dat je je goed voelt op het moment dat je dit eet, precies wat je nodig had: je goed voelen.

Deze respons is vaak aangeleerd en gebruik je misschien wel onbewust omdat het keer op keer bewijst dat het je op kort termijn goed laat voelen. Met mindfulness leer je dit te herkennen en het gedrag te vervangen door iets dat minder destructief is dan teveel eten. Ik geef toe, het blijft lastig aangezien we in een tijd leven waarbij aandacht voor ons eten wat op de achtergrond is verdwenen door constante chaos: televisie, nieuws, computers, telefoons, tablets. Alles vraagt constant je aandacht en een moment als eten kan voor ‘het gemak’ gecombineerd worden met het kijken van het nieuws, of het checken van de laatste werkmails op je telefoon, of het kijken van een serie etc. Eten wordt ‘mindless’ om het zo maar te zeggen waardoor je na enige tijd vergeet welke signalen je lichaam nu afgeeft: vol? honger? nog trek?

Door met je gedachtes bij het daadwerkelijke voedsel dat voor je ligt te zijn en dit te blijven trainen kun je na enige tijd veel beter onderscheid maken tussen emotionele honger en daadwerkelijk fysieke honger (10). Door de manier waarop we naar eten kijken en erover denken te veranderen in ons hoofd, van negatief naar bewustwording naar positief, heeft een positief effect op ‘zelfbeheersing’ en het voorkomen van bingen. Dit blijkt uit talloze onderzoeken! (11)(12)(13)(14)(15).

Hoe dan? Geef me praktische tips!

Oke, nu komen we tot het gedeelte waar ik de afgelopen tijd flink mee bezig ben geweest en ik dit artikel deels schrijf als reminder voor mezelf het voort te zetten. Zo geldt het met alle gewoontes die je wilt aanleren: je dient jezelf er echt keer op keer toe te zetten, het is niet altijd makkelijk. Zo helpt het om elke dag (of om de dag, als het voor mijn gevoel echt even niet uitkwam) op zijn minst 10 minuten te mediteren (16). En wat zijn nou 10 minuten? .. Dit helpt om steeds vaker aanwezig te zijn in je gedachtes en bewust te zijn van de momenten in je leven. Ongeacht of het nu om eten gaat.

Zodra ik dit slechts 4 dagen doe, merk ik al verschil. Dus laat staan dat je het er een gewoonte van hebt weten te maken!

Vervolgens let ik op de volgende punten tijdens het eten:

• Rustig de tijd nemen om te gaan eten, geen haast, geen wedstrijd.
• Loslaten dat het eten altijd maar ‘warm’ moet zijn. Als blogger/instagrammer heb ik hier al jaren vrede mee gesloten, mijn eten is meestal koud en I don’t care. Ik ga me niet haasten en snel het eten naar binnen werken als het nog warm is.
• Ik neem kleine hapjes en probeer bewust te zijn van de smaak.
• Focussen op hoe het voedsel me doet voelen.
• Ik vraag me af waarom ik eet. Heb ik honger? Omdat het gezond is en ik vind dat ik het moet eten? Vind ik het lekker?

Nu hoeft dit echt niet elke keer. Maar de keren dat ik dit doe, kom ik tot interessante conclusies. Bijvoorbeeld dat ik eigenlijk niet echt meer dat ‘lekkere’ van iets proef zoals bij de eerste paar happen en ik er geen behoefte meer aan heb. Of dat als ik naar mijn maag en ‘buik’ luister, ik merk dat dit wat ongemakkelijk voelt en ik dus vol zit, tegelijkertijd met dat de smaak lekker is in mijn mond en ik hier meer van wil. Ik hoef er niet meteen wat mee te doen, ik dien er alleen eerst bewust van te worden.

Wat merk ik na enige tijd? Omdat ik me bewust ben geweest van de keren dat ik eigenlijk al vol zat maar doorat omdat het lekker smaakte in mijn mond; ik steeds vaker dat ongemakkelijke gevoel in mijn maag herken en het na enige tijd niet meer relaxt vind. Ik herinner me namelijk keer op keer de keren dat ik doorat en daarna eigenlijk niets anders wilde doen dan op de bank blijven omdat ik écht te vol zat in mijn buik. Doordat ik erbij ben geweest met mijn gedachtes, herinner ik me het en weet ik na een aantal keren dat ik dat niet wil.

Ineens voelt het helemaal niet meer zo moeilijk om te stoppen omdat ik me vol voel. Ineens voelt het als logisch.

En dán ben ik weer een stap dichterbij het zijn van een normale eter, als je het mij vraagt. Ik zou zeggen: probeer het eens uit! Het kan je alleen maar goed doen.