Je hebt vast wel eens gehoord dat iemand een ijzertekort heeft en hierdoor vaak moe is of weinig energie heeft. Maar wat betekent het eigenlijk voor je lichaam wanneer je een ijzertekort hebt? Wat gebeurt er in je lijf en wat kun je er tegen doen?

We spreken van een ijzertekort wanneer je lichaam niet voldoende van het mineraal ijzer (Fe) heeft. Het gevolg is dat je extreem weinig rode bloedcellen hebt. IJzer is nodig om hemoglobine te maken, dit is een eiwit in rode bloedcellen die zuurstof met zich mee kan dragen door je lichaam.

Je begrijpt het dus, wanneer je te weinig ijzer hebt, kan je lichaam moeilijk zuurstof naar je cellen vervoeren. Dit noemen we bloedarmoede. Geen zuurstof betekent geen energie. Hierdoor kun je je dus extreem moe voelen.

Hoewel er verschillende soorten bloedarmoede bestaan, is de variant die gekoppeld is aan een ijzertekort de meest voorkomende (1).

Hoe krijg je een ijzertekort?

De meest voorkomende reden om ijzertekort te hebben is door simpelweg niet voldoende ijzer binnen te krijgen middels je voeding. Dit kan komen doordat je een streng dieet volgt of bepaalde voedingsmiddelen nooit eet. Maar het kan ook komen doordat je PDS hebt (prikkelbare darm syndroom), een verhoogde behoefte aan ijzer door zwangerschap of wanneer je extreem veel bloed verliest; intern of extern (bijvoorbeeld als je ongesteld bent bijvoorbeeld).

Wat de reden ook is voor je ijzertekort, de symptomen zijn niet prettig en kunnen echt de kwaliteit van je leven beïnvloeden. Een mindere gezondheid, concentratie en productiviteit kan het gevolg zijn (2). De symptomen van een ijzertekort kunnen verschillen bij mensen, dit heeft te maken met hoe erg het ijzertekort is, hoe snel het ontwikkelt, je leeftijd en de huidige staat van je gezondheid. Soms ervaren mensen zelfs geen symptomen terwijl ze wel een ijzertekort hebben. Ik ga ja op de hoogte stellen van 10 symptomen van een ijzertekort, dan mag jij checken of dit misschien iets is dat bij jou speelt.

Beginnend bij de meest voorkomende.

1. Ongewone vermoeidheid

Dat je een paar nachten slecht hebt geslapen is een logische reden om je wat vermoeider te voelen dan normaal. Maar als je je om geen duidelijke reden moe blijft voelen, dan valt dit in de categorie ongewone vermoeidheid. Er zijn meer scenario’s die in deze categorie vallen hoor, ik benoemde er slechts één.

Dit is wel één van de meest voorkomende symptomen van een ijzertekort, meer dan 50% van de mensen met een ijzertekort ervaart deze ongewone vermoeidheid (3)(4).

Zoals ik net beschreef heeft dit te maken met dat je bloedcellen weinig zuurstof met zich mee kunnen vervoeren, maar wat ook gebeurt is dat je hart extra hard moet werken om enigszins een beetje zuurstof bij je cellen af te leveren. Dit is een dubbel vermoeiend effect aangezien ook dit je extra moe maakt (1).

2. Bleek zijn

Een bleke huid en een bleke kleur in het binnenste van je onderste ooglid zijn ook tekenen van een ijzertekort (5)(6)(7).

De hemoglobine in je rode bloedcellen geeft bloed de rode kleur, dus wanneer de levels van je rode bloedcellen laag zijn door het ijzertekort, zal je bloed ook minder rood zijn. Dit is ook de reden waarom je huid ‘de gezonde roze gloed’ kwijt kan zijn. Dit kan overal voorkomen, maar ook enkel op bepaalde plekken zoals je gezicht, je tandvlees, aan de binnenkant van je lippen, je onderste oogleden en zelfs je nagels (8).

Dit is meestal één van de eerste dingen waar een huisarts naar zal kijken om te checken of je eventueel een ijzertekort hebt. Het dient echter wel bevestigd te worden met een bloedonderzoek (6).

3. Kortademig

Ook dit komt neer op het zuurstoftekort in je cellen doordat zuurstof zonder ijzer amper vervoerd kan worden door je lichaam. Je spieren krijgen onvoldoende zuurstof om de simpelste dingen te kunnen doen zoals lopen bijvoorbeeld (10).  Als gevolg hiervan zul je sneller gaan ademen terwijl je lichaam probeert om voldoende zuurstof te vervoeren. Dit is waarom kortademigheid ook één van de symptomen is (4).

Als het je opvalt dat je snel kortademig bent terwijl je ‘normale dagelijkse activiteiten’ uitvoert (wandelen, traplopen), kan het zijn dat je een ijzertekort hebt.

4. Hoofdpijn en duizeligheid

Een ijzertekort kan hoofdpijn veroorzaken (11). Dit komt echter niet heel vaak voor, het is vaak in combinatie met een licht gevoel in je hoofd en duizeligheid (4).

De hoofdpijn wordt veroorzaakt doordat de aderen in je hersenen opzwellen waardoor er een druk op je hoofd ontstaat. Ook dit komt doordat er niet voldoende zuurstof vervoert kan worden en je lichaam dit probeert op te lossen door de aderen te ‘vergroten’ (12).

5. Hartkloppingen

Merkbare hartslagen, ook wel hartkloppingen genoemd, kunnen ook een symptomen zijn van een ijzertekort. Je hart moet extra zijn best doen om dat beetje zuurstof zo snel mogelijk naar je cellen te vervoeren waardoor dit kan leiden tot onregelmatige hartslagen of het gevoel dat je hart abnormaal snel aan het kloppen is (4)(13).

In extreme gevallen kan dit leiden tot een vergroot hart, hartruis of hartfalen (4). Dit zijn echter wel minder voorkomende symptomen, je zult eerst een lange tijd een ijzertekort moeten hebben voordat dit zich voordoet.

6. Droog en beschadigd haar + huid

Dit kan zich voordoen doordat je lichaam de zuurstof die het heeft inzet bij de belangrijkste functies zoals het laten werken van je organen. Je huid en je haar zullen daar onder lijden aangezien deze niet van levensbelang zijn. Wanneer je huid- en je haarcellen niet voldoende zuurstof krijgen, worden ze droog en zwak.

Bij een ernstig ijzertekort kan dit tot haaruitval leiden (14)(15). Het is helemaal normaal dat er elke dag wat haar uitvalt tijdens het kammen of douchen, maar wanneer je echt plukken haar verliest – meer dan normaal – dan kan het zijn dat het door een ijzertekort komt.

7. Gezwollen en pijnlijke tong en mond

Een kleine blik binnen en rondom je mond kan al een indicatie geven of je een ijzertekort hebt of niet. Wanneer je tong gezwollen, ontstoken, bleek of bizar glad is kan het een teken zijn van een ijzertekort (16).

Door een laag gehalte hemoglobine in je bloed is ook het gehalte myoglobine laag. Dit is een eiwit in rode bloedcellen die je spieren ondersteunt. Deze eiwitten vormen ook je tong (16). Een ijzertekort kan zorgen voor een droge mond, pijnlijke rode scheurtjes in de mondhoeken of zweren in je mond (17).

8. Onrustige benen

Er bestaat zoiets als Rusteloze Benen Syndroom (RLS voor Restless Leg Syndrome) en daar is een ijzertekort aan gelinkt (18). Je hebt dan constant een drang om je benen te bewegen wanneer je ‘rust’. Dus wanneer je zit of ligt. Het kan ook voelen als een onaangename en vreemde jeuk in je voeten en benen. Meestal is het het ergst in de nacht waardoor je slaap gehinderd kan worden.

Het is nog niet helemaal duidelijk waardoor dit komt. Het is wel zo dat 25% van de mensen die RLS hebben waarschijnlijk een ijzertekort hebben en hoe lager de ijzerlevels in je bloed, hoe erger de symptomen (19).

9. Broze of lepelvormige nagels

Dit komt niet heel veel voor maar het is wel een symptoom van een ijzertekort: broze of lepelvormige nagels, ook wel koilonychia genoemd (8)(20). Het begint vaak bij broze nagels die snel afbreken of scheuren. In een later stadium van een ijzertekort kunnen de nagels een lepelachtige vorm krijgen. Geen idee hoe dat eruit moet zien? Dit is wanneer het midden van de nagel een dipje naar binnen krijgt en de zijkanten omhoog trekken waardoor het een lepelachtige vorm krijgt.

Als je echt benieuwd bent, kun je even googlen. Ik wilde je de enge foto’s graag besparen 😉

10. Andere eventuele symptomen

De volgende symptomen komen erg weinig voor en kunnen aan van alles gelinkt worden. Maar het leek me toch de moeite waard om ze wel te noemen:

• Vreemde trek: Ook wel ‘pica’ genoemd. Meestal is er trek naar ijs, klei, zand, krijt of papier. Dit kan ook gebeuren tijdens de zwangerschap (21).
• Angstig zijn: Door te weinig zuurstof in je lichaam kun je een angstig gevoel krijgen (22).
• Koude handen en voeten: minder zuurstof richting je handen en voeten kunnen ervoor zorgen dat ze constant koud zijn.
• Vaker infecties: IJzer is nodig voor een gezond immuunsysteem. Te weinig ijzer kan ervoor zorgen dat je sneller last hebt van infecties dan normaal (23).

Wat te doen als je denkt dat je een ijzertekort hebt?

Als je denkt dat je bloedarmoede hebt door een ijzertekort, dan dien je sowieso naar je huisarts te gaan zodat hij/zij kan checken in welk stadium deze bloedarmoede zich bevindt. Een simpel bloedonderzoek kan bevestigen of je bloedarmoede hebt (3). Als je huisrats bevestigd dat je bloedarmoede hebt, dan kan dit vrij simpel opgelost worden door óf een supplement óf adviezen over voeding (4).

Het doel is om je hemoglobine levels weer normaal te krijgen.

Welke voeding bevat veel ijzer?

• Rood vlees en gevogelte
• Donkere groene bladgroenten zoals boerenkool en spinazie
• Gedroogd fruit zoals rozijnen en abrikozen
• Erwten, bonen en peulvruchten
• Zeevruchten
• Ijzerverrijkte voeding
• Noten en zaden

Het is belangrijk om vitamine C te eten aangezien deze vitamine ervoor zorgt dat ijzer beter opgenomen kan worden (24). Het kan ook helpen om met bepaalde voedingsmiddelen die de ijzeropname vermoeilijken even te minderen, denk aan; koffie, thee en voeding dat een hoog gehalte calcium heeft zoals zuivel en volkoren granen.

Als je huisarts een supplement heeft geadviseerd, dan kan het een goed idee zijn om deze met een glas sinaasappelsap (vitamine C) te slikken. Let wel, er kunnen wat bijwerkingen zijn bij het nemen van een ijzersupplement, zoals; buikpijn, constipatie of juist diarree, maagzuur, misselijkheid en zwarte ontlasting.

Mijn advies is om je voeding zoveel mogelijk aan te passen en waar nodig, op advies, een supplement te nemen. Of om te beginnen met een supplement als je huisarts dit heeft geadviseerd en dit langzamerhand af te bouwen door je voedingspatroon aan te passen.

Een ijzertekort is geen pretje, maar wanneer het duidelijk wordt dat je dit hebt valt het vrij eenvoudig opgelost te worden!

 

Foto’s: Pstakecare, Healthli, depositphotos,