Dit is misschien wel een van de meest gestelde vragen op mijn blog, facebook en mailbox; en dat is ook een hele goede vraag. Want er wordt overal geroepen over hoe slecht brood ineens voor je is, terwijl mensen al honderden jaren brood eten. Ook schieten er producten als speltbrood, speltcrackers, roggebrood, roggemuffins etc. etc. als paddenstoelen de grond uit, allemaal omdat tarwe zo slecht is? Omdat we tarwe maar beter kunnen vervangen? En ook op mijn blog kom je niet veel tarwe-rijke recepten tegen. Waarom? Hoe zit dat? Is het echt zo slecht? Of zijn we allemaal ergens in gaan geloven zonder te weten waarom?
Tarwe, Brood en Koolhydraten
Tarwe is een graan en granen zijn in principe “gezond of natuurlijk” zou je kunnen zeggen. Ze bevatten vezels, vitamines en mineralen en helpen bij de stoelgang (mits je er genoeg water bij drinkt) dus wat dat betreft; top. Nu zijn er een aantal dingen die door de war gaan als we het hebben over tarwe, brood, of koolhydraten. Alle 3 de onderwerpen kruisen elkaar op een bepaald vlak, maar alle 3 zijn weer verschillend genoeg om te bepalen wat voor jou gezond of ongezond kan zijn. Precies zoals ik het zeg: voor jou, want feit blijft: niet iedereen ervaart dezelfde klachten of gezondheisvoordelen met dezelfde voedingsmiddelen. En laten we eerlijk zijn, niet iedereen begrijpt hoe het zit met tarwe, brood en koolhydraten.
Koolhydraten
De koolhydraten zijn 1 van de 3 macronutriënten (eigenlijk 4, als je alcohol ook meetelt), dat betekent dat alles wat we kunnen eten bestaat uit; vetten, eiwitten en/of koolhydraten. In de volksmond wordt vaak met koolhydraten; brood, rijst, pasta, aardappelen etc. bedoeld. Maar fruit, groente, yoghurt, rood vlees, peulvruchten, etc. bevatten allemaal ook in meer of mindere mate koolhydraten. Dus als iemand tegen mij zegt “ik eet geen koolhydraten meer”, dan denk ik: “dus je eet alleen nog maar boter, eieren, kipfilet en kaas?”. Nee grapje, dat denk ik niet, maar dat is eigenlijk wel waar het op neer komt. Voor net wat meer uitleg over gezonde en ongezonde koolhydraten; check!
De producten die in de volksmond benoemd worden als koolhydraten zijn eigenlijk de zetmeelproducten. Aardappelen, brood, rijst, pasta zijn allemaal zetmeelrijke producten; ze bevatten voornamelijk koolhydraten (suikers) en verder weinig eiwitten of vetten. Het zijn dus producten die je suikerspiegel omhoog brengen, insuline in je bloed verhogen en (als je mn insuline gevoeligheid artikelen hebt gelezen) de kans op vetopslag hierdoor vergroten, mits je natuurlijk weet in welke mate je deze producten moet eten. Dat weten veel mensen niet, waardoor de kans groot is dat ze er teveel van eten -> snel van aankomen -> en dus deze producten gaan schrappen en wonderbaarlijk genoeg toch weer wat afvallen. Het geheim zat hem stiekem in de portie als je het mij vraagt, niet in het product zelf.
Grappig is, is dat aardappelen en rijst ook tot de zetmeelproducten horen, maar weer niet tot de tarwe/granen. Dus rijst en aardappelen zijn beide tarwevrij en glutenvrij.
Tarwe
Dan gaan we de categorie tarwe in. Het o-zo-gevreesde graan! Want tarwe wordt werkelijk overal in gebruikt! Van potjes pastasaus tot zakjes kruidenmix, tot vruchtenyoghurtjes etc. En natuurlijk ook in de meest voor de hand liggende producten: brood, crackers, beschuit, koekjes, cake etc.
Nu is de pure vorm (of zo puur mogelijke vorm) van tarwe niet per se ongezond, of eigenlijk: hier heb ik geen bewijs of wetenschappelijk artikel over gevonden (mocht jij dat wel hebben gedaan; linken!). Echter ligt het “probleem” in twee factoren:
- Mensen met een glutenallergie of overgevoeligheid voor tarwe/gluten
- Tarwe dat bewerkt is in hedendaagse voedingsmiddelen zo is veranderd qua structuur dat het gezonde aspect er misschien vanaf gaat
Brood
Zo rollen we vanzelf in het onderwerp; brood! Want hedendaags brood, is niet het brood van vroeger-vroeger. Er komen verschillende processen aan te pas om het brood dat we in de supermarkt kopen in die vorm en smaak te krijgen. Zo wordt er bijvoorbeeld suiker gebruikt om de randjes van het brood bruin en knapperig te maken, en verschillende conserveermiddelen om het brood “elastisch” te krijgen dat je hem gemakkelijk kunt dubbelvouwen. En met al die bewerkingen wordt tarwe ook bewerkt waardoor de voedingswaarde vaak daalt. En niet alleen dat, want dit is nog maar de basis, check dit artikel waarin ik veel dieper in ga op hoe huidig tarwe(brood) zo enorm verschilt van vroeger en hierdoor dus een stuk ‘ongezonder’ is.
Daarnaast is het zo dat we in het westerse eetpatroon érg veel zetmeelproducten op een dag eten. Eigenlijk ietwat teveel dan goed voor ons is, of eigenlijk; dan de meeste van onze lichamen goed kunnen verdragen. ‘s Ochtends vaak een broodje, tussen de middag een sandwich en ‘s avonds weer pasta, rijst, wraps of aardappelen. Zo eten we dus bij elke maaltijd veel koolhydraten en moet er dus om de zoveel uur opnieuw veel insuline in je bloed komen. Dat is ook een reden waarom er zoveel mensen op zoek zijn naar vervanging van zetmeelrijke producten of bewerkt tarwe. Let wel; spelt en rogge zijn ook zetmeelrijk.
Ik kan nog veel dieper in gaan op de verschillende onderwerpen uit dit artikel. Ik heb ervoor gekozen om te beginnen met “de basis” om daaruit artikelen te schrijven die aansluiten op jullie vragen en jullie behoefte naar informatie.
Om voor mezelf te spreken: ik heb een chronische darmziekte; colitis ulcerosa, waardoor ik door wat experimenteren met voedingsmiddelen heb gemerkt dat het eten van onder andere veel tarwerijk brood en andere bewerkte tarwe voedingsmiddelen, mijn darmen geïrriteerd raken. Voor mij is dat de reden om, waar het kan, tarwebrood weg te laten uit mijn voedingspatroon. Ik eet zeker wel eens pasta of brood buiten de deur (en soms zelfs binnen de deur, ha!). Maar altijd met mate. En dat is ook de reden dat ik ben gaan experimenteren met recepten om voor mijn gevoel net zo lekker te blijven eten, maar met een flink stuk minder tarwe/zetmeel/brood 🙂 Oja en afvallen wil ik natuurlijk ook.
Stel je vragen! Geef je feedback!
Wat weet jij over tarwe? Wat doet het voor jou? Wat weet jij over brood? Wat wil je weten? Waar heb je vragen over? Waar zijn er onduidelijkheden over? Stel ze me! Ik schrijf er al te graag vervolg artikelen over als het jullie vragen kan beantwoorden. Ik heb een berg aan wetenschappelijke artikelen en boeken die ik het liefst direct allemaal op mijn Facebook deel, maar ik schrijf liever de artikelen kort en bondig zodat ze aansluiten op jullie vragen; dus kom maar op! 🙂
29 comments
Handig artikel! Ik eet eigenlijk alleen nog maar spelt brood (3x per week ong) en het is mij toch nog niet helemaal duidelijk waarom ik tarwe beter kan vervangen met spelt. Om eerlijk te zijn heb ik nooit echt ‘last’ gehad van tarwe, maar nu ben ik ook pas 14 jaar hihi. Liefs, Elsa
Goed stuk! Ik vind het fijn dat je dingen zo duidelijk uiteen weet te zetten 🙂
Nou, om in te gaan op wat je in de laatste alinea zegt: Het lijkt me heel leuk als je in een artikel een aantal boeken aan zou kunnen raden voor ons leken 😉
Wat een ontzettend goed artikel waarin alles zo duidelijk is uitgelegd. Zo wist ik bijvoorbeeld niet dat er ook iets in het brood gedaan wordt om het elastisch te maken, hoewel dat natuurlijk niet zo raar is haha. Maar weet jij ook of deze converseringsmiddelen en suikers in speltbrood zit dat je in de supermarkt koopt? Tarwe en koolhydraten mijd ik zelf omdat ik met je deel dat we er al genoeg van binnenkrijgen (alleen al in fruit natuurlijk al) en met mijn ziekte is het enorm belangrijk om een stabiele bloedsuikerspiegel te hebben waardoor ik mij beter en energieker voel en een betere stofwisseling heb.
Goed artikel om te lezen. Mede ook door de verwijzing naar “ik heb een chronische darmziekte”. Ik volg je website pas een paar weken en wist dit niet. In januari 2012 heb ik 4 weken in het ziekenhuis gelegen vanwege een heftige opvlamming. Prednison sloeg niet aan en ik krijg nu iedere 8 weken een infuus met Infliximab/remicade. Door voedingsproducten uit te proberen ben ik aan het onderzoeken wat wel of niet goed werkt voor mij. Deze artikelen zijn voor mij interessant om te lezen. Maar ook je tips over sporten en de recepten. Ga zo door!!
Eindelijk een duidelijke uitleg, thanks!
Hoi,
Bedankt voor je artikel! Als 2e punt gaf je aan dat tarwe zodanig is veranderd dat het gezonde aspect ervan af gaat, welke gezonde aspect is dan verdwenen? En is het dan direct ook niet-gezond? En wat zijn andere verschillen tussen alternatieven voor tarwe t.o.v. tarwe? Qua hoeveelheid zetmeel of calorieën bv?
Verder heb ik nog een iets andere vraag, namelijk over havermout. Ik eet zelf dagelijks havermoutpap (met water ipv melk), onder meer omdat het heel gezond zou zijn. Nu lees ik echter ook verhalen waarin ze adviseren om havermout af te wisselen met kwark+fruit. Is havermout dan toch slecht in bepaalde opzichten?
Bedankt vast!
Ik weet dat je niet persé op mijn antwoord wacht, maar havermout is zeker niet slecht! Het is gewoon dat afwisseling in je voedingspatroon onderdeel is van een gezonde levenstijl, omdat je dan alle vitamines/mineralen binnen krijgt, en genoeg ervan.
Kwark met fruit is gewoon ook een heel gezonde optie, hier zitten bijv. weer meer eiwitten en vitamine c in.
Maar ik denk niet dat je kan zeggen dat de één beter is dan de ander, het zijn gewoon beide gezonde opties en daarom adviseren ze je beide nemen (:
Ik eet weleens havermoutpap als ontbijt met fruit en kaneel. Is dit ook ongezond?
He bedankt voor je reactie! Maar havermout neem je dan dus wel? Of dat dan ook niet?
Hoi Teni,
Wat ik vaak zie is dat speltbrood in de supermarkt van speltbloem is gemaakt. Is dat dan “wit” speltbrood? Mij lijkt dat je brood van speltmeel zou moeten hebben om t gezond te houden? Dus ik ben weer terug over op volkorenbrood ( mijn darmen zijn gelukkig gezond).
Groetjes,
Birgit
Hoi
Wat een super goede uitleg 🙂 top!
Wij eten altijd heel donker bruin brood, waldkorn.
Is dit nou ongezonder/gezonder dan tarwe? kan je mij hier iets meer over vertellen? 😉
Groetjes
Hoi Teni,
Van mij mag je wel dieper op dit onderwerp in gaan… vind dit wel heel interessant.
Ik maak mijn brood zelf.. koolhydraatarm… hoewel ik toch weer terug ga naar gewoon volkoren. Mijn meel haal ik niet bij een supermarkt maar bij een molen, dus ik hoop er stiekem toch in dat dit de gezondere versies zijn.
Ik maak mijn brood zelf vanwege inderdaad al die toevoegingen van tegenwoordig. Mijn brood is ook nagenoeg zoutarm en geheel suikervrij. Ja, het is wat sneller droog, maar na 2 broden is het zo ontzettend lekker eigenlijk!
Nu ben ik eigenlijk wel heel benieuwd naar de rest van de uitleg over speltmeel en zetmeelrijk e.d. .. kun je hier ook een delen artikel van maken?
Hoe kom je erachter dat je insuline gevoeligheid hebt en hoe moet je dan gaan eten?
Lieve Teni,
Wat een onwijs mooie website heb je. Ik ben al dagen aan het lezen, en vind telkens opnieuw weer een interessant artikel. Heel leuk om te zien hoe je zulke andere onderwerpen aankaart dan andere healthwebsites, en vooral hoe je zo inspeelt op juist dat wat ik te weten wil komen!
Een ding waar ik erg nieuwsgierig naar ben, kan ik niet vinden op je website. Dit is het verschil tussen complexe koolhydraten en zetmeel. Op internet lees ik dat koolhydraten bestaan uit eenvoudige koolhydraten (suiker) en complexe koolhydraten (zetmeel). Ik vraag me dan af waarom quinoa, bulgur, etc. (complexe koolhydraten) dan goed voor je zouden zijn, terwijl brood, pasta, rijst (ook complexe koolhydraten) een meer negatief imago hebben, of zelfs worden bestempeld als “ongezond”.
Zelf sport ik ook veel en vind het makkelijk om ‘s middags een boterham te eten en/of ‘s avonds een pasta. Ik zie deze voeding vooral als energie (misschien komt het door de combinatie met eiwitten dat ik niet zo’n suikerpiek krijg?). Eet jij deze complexe koolhydraten/zetmeel helemaal niet meer?
Groetjes,
Simpelfoodie
ik eet in de week weinig tot geen brood (af en toe eens een cracker) en dan ‘savonds meestal pasta of rijst en af en toe aardappelen. 1 a 2 keer in de week tracht ik zelf in de warme maaltijd pasta en dergelijke te laten.
In het weekend is dat wat moeilijker
Goed artikel Teni! Ik ben hier eerlijk gezegd ook wel erg benieuwd naar, omdat de verhalen zo tegenstrijdig zijn. Zelf heb ik jaren met maag- en darmklachten gelopen en ben uiteindelijk ook zelf gaan experimenteren met voeding. Ik ben een stuk minder tarwe gaan eten als vroeger en dit werkt voor mij persoonlijk erg gunstig. Al heb ik tarwe niet volledig uit m’n voeding geschrapt.
Voor degenen die op zoek zijn naar boeken/literatuur kunnen Grain Brain van dr. Perlmutter (in NL uitgegeven als: Het Glutengevaar) of Wheat Belly van William Davis (in NL geloof ik Broodbuik genoemd) interessant zijn. In deze boeken worden naast het effect op de darmen ook de effecten op de hersenen beschreven waar zonder dat men het door heeft veel shade gedaan kan worden door het consumeren van bepaalde soorten voedsel. Ook geeft de Weston Price Foundation (non-profit organisatie die niet door de voedselindustrie gesponsord wordt en wetenschappelijke studies verzamelen en analyseren) in dit http://www.westonaprice.org/health-topics/living-with-phytic-acid/ artikel aan waarom het eten van fytinezuren (phytic acid, hetgeen in o.a. graan gevonden wordt) slecht voor je gezondheid is. Veel leesplezier! 😉 Groetjes, Rachel
wat een duidelijk artikel en helemaal mee eens. Ik vind brood niet perse ongezond. Als je het zelf maakt, is er geen probleem mee. Maar bij de bakker is er helaas vanalles toegevoegd. Ik maak mn brood dus thuis zelf. En ik experimenteer ook vaak met speltmeel. Alleen al omdat het beter verteerbaat is.
Het probleem zit hem idd in de porties. We mogen echt wel nog koolhydraten eten. Alleen eten we er teveel van. Ik kies ook altijd voor de trage koolhydraten zoals de volkorenvarianten. S morgens heb ik mijn brood alvast geschrapt. Smiddags eet ik een lichte lunch met een mini speltbroodje en een soepje. Savonds eet ik warm, maar ik serveer er niet altijd pasta, aardappelen of rijst bij. Het is een beetje te zien in welke mood ik ben 🙂
Ik merk dat steeds meer mensen spelt brood eten, of denken dat ze het eten.
Spelt brood hoeft in nederland niet aan wettelijke eisen te voldoen, in duitsland moet het werkelijk minimaal 90% Spelt zijn om speltbrood te heten, in nederland mag je vrij mengen, dus ook als er maar 10% spelt in zit dan mag het speltbrood heten. Het meeste speltbrood op de nederlandse markt is een mengvorm met een percentage spelt tussen de 10 tot 90%,
dat is een keer onderzocht, het lastige is dat je doorgaans niet weet hoeveel jou spelt-brood echt speltbrood is.
Hier nog een paar handige links over dit onderwerp.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Speltbrood
http://www.voedingscentrum.nl/nl/thema-s/dewaarheidoptafel/brood/speltbrood-gezonder-dan-tarwebrood-.aspx
Voor ons binnen mensen “kantoor cultuur” wordt er inderdaad vaak teveel koolhydraten gegeten, het heeft direct met je energie verbruik te maken, iemand die zwaar lichamelijk buiten werk doet heeft veel meer koolhydraten nodig, datzelfde geld voor top sporters die erg veel trainen. Maar iedereen die minder beweegt, weinig sport en niet zwaar fysiek werk doet heeft gewoon veel minder koolhydraten nodig.
Als ik op kamers ben eet ik ook weinig brood, omdat ik er zo’n dipje van krijg en een alternatief vaak gezonder is. Maar toch is brood makkelijk en snel voor de drukke dagen, dus heb ik het wel in huis.
Ik vind het wel echt heel jammer dat er gewoon geen etiket op het meeste brood zit, omdat het gebakken is in de winkel zelf en het dan officeel niet hoeft. Vind dat ze dat moeten afschaffen haha.
Nu heb ik vaak allison brood, wat vooral de basisingredienten voor brood bevat. En met ingredienten lijst 😉
ik mag nu sinds 2 maanden geen tarwe meer eten omdat ze tarwe-intollerantie vermoeden (ook vermoeden colitis ulcerosa). Moet dit 4 maanden volhouden en dan gaan ze me terug onderzoeken. Nu heb ik in deze 2 maanden eigenlijk nog geen enkel effect ondervonden dat zou bewijzen dat dit voor mij helpt. Het enige is dat een plekje psoriasis verdwenen is. Maar verder nog steeds opgezwollen buik, lopende neus,… dit maakt het voor mij heel moeilijk om vol te houden. Ben een echte bakkersdochter en mis het soms wel, al heb ik heerlijke afbakspeltbroodjes ontdekt bij de jumbo. Volgende week is het carnaval en dan wordt het sowieso heel moeilijk om vol te houden, rosebiertjes, hamburgers en andere rotzooi… Wat zou jij doen Teni? met carnaval ff toegeven of zou ik ook dan tarwevrij moeten gaan?
Ik heb ook colitis ulcerosa.Ik merkte dat steeds als ik tarwe at ik een opvlamming van mijn ziekte kreeg.
Dus dat werd tarwevrij eten. Maar dat was altijd een heel gepuzzel want in heel veel produkten zit tarwe. Een dieetiste rade mij een tijdje terug aan om spelt te gaan proberen. Inmiddels eet ik alles wat met spelt te krijgen is en dat gaat harstikke goed. Ik ben er zo blij mee. Ik ga eindelijk weer normaal naar de wc. En heb geen opvlammingen meer. Ik begrijp eigenlijk niet dat toen ik dit aan mijn mld- arts vertelde hij daar nog nooit van gehoord had. ik merk wel dat het soms wat rommelt in mijn buik of dat ik soms even lichte kramp in mijn buik heb. Maar dat liever dan alle vorige klachten die ik had. En ook het afvallen gaat veel beter omdat spelt goed vult en het gevoel van iets willen snoepen bijna niet meer aanwezig is.
Heel af en toe vind ik het eng hoe erg mijn situatie rondom eten op die van jou lijkt. Ik lees heel graag al je posts over obsessies met eten en het loslaten voor een gezonde band met voedsel want ik herken mezelf er heel goed in. Vooral ook omdat ik ook de hele dag met eten bezig ben. Vind het daarom extra verbazingwekkend dat jij ook colitis ulscerosa hebt. Misschien maakt het hebben van een darmziekte je dan toch meer geïnteresseerd in voeding 🙂
Haha ik ben blij dat je graag mee leest door de fases! 🙂
We lijken dan wel erg op elkaar als we ook nog beide cu hebben! ;p
Interessant stuk en goed geschreven. Jammer dat het helaas niet ook over bakkers gaat. Bakkers die wel voor goede ingrediënten gaan en verstand van brood hebben. Wij voegen geen suiker toe aan brood om een goed korstje te krijgen of om het brood donkerder te krijgen. Wij werken niet met zuurdesem omdat dit vaak maar beperkt houdbaar is. Glutenvrij is in een gewone bakkerij niet mogelijk vanwege de fijnstof en de wettelijke grens voor glutenvrij. Ik heb zelf met meerdere diëtisten contact. Puur om in gesprek te gaan over bieding en om van elkaar te leren. Glutenvrij is leuk mits er niet allemaal toevoegingen inzitten. (Wat vaak wel gebeurt om het brood bij elkaar te houden.) ik begrijp dat supermarkt shoppen gemakkelijk is maar vaak is dit fabrieks brood en heeft dat weinig tot niks te maken met echt brood gebakken door bakkers. Broodbakken is een proces van 4-5uur en bij zuurdesem wel 12-24 uur. En bakkers moeten veel in de gaten houden. Ik noem: luchtvochtigheid, warmte in de bakkerij, (dus geen snelle stijgingen of dalingen in de omgevings temperatuur) rijsproces, hoe warm is de oven? Afhankelijk van het type oven. Is het een vloer, bus of ingebakken brood? Ik ben opgegroeid in de bakkerij en begrijp dat niet iedereen dat privilege heeft maar ik hoor graag wat je vindt van bakkers. Want ik vind je houding tegenover voedsel fantastisch en eerlijk. Want niemand is hetzelfde en de wereld zou maar een saaie plek zijn als dit wel zo zou zijn.
hoi Teni
ken je de theorie en onderzoeks bewijzen van Dr. William Davis al? Ik vind het erg interessant!
https://www.youtube.com/watch?v=DfY0qnH-m8I
Ik heb zelf de wasa vezelrijk, ik zie dat daar Tarwezemelen en Tarwekiemen inzitten.
Over alles dat ik over de hedendaagse tarwe lees, is dat juist deze ingrediënten ontbreken in het hedendaagse tarwe en daardoor minder goede voedingsstoffen heeft, kan ik er dan vanuit gaan dat het toevoegen hiervan aan crackers iets positiefs is?