Jep, I went there. De smeerkaas vraag. Hoe gezond is het? Of is het wel gezond?

Ik geef toe, de combinatie van weinig calorieën en de elastische structuur zorgt voor wat twijfel. Hopelijk ga ik wat twijfel wegnemen.

Wat is smeerkaas?

Lijkt me handig om eerst te weten wat het is en waar het uit is opgebouwd. Smeerkaas is eigenlijk één vorm van smeltkaas, dus we moeten eerst een stapje terug naar smeltkaas en begrijpen hoe dit in elkaar steekt.

Smeltkaas is uitgevonden door een Nederlander (Eyssen), hoe kan het ook anders. Het handige was dat mislukte, misvormde, beschadigde of bevuilde kaas door de smeltkaasbereiding toch nog gebruikt kon worden. Naast het feit dat het langer houdbaar én goed smeerbaar was.

Kaas wordt schoongemaakt -> korsten worden verwijderd -> verontreiniging wordt weggesneden -> overgebleven deel wordt vermalen -> water + smeltzouten + melkpoeder + eventuele smaakstoffen worden toegevoegd.

De smeltzouten (fosfaatzouten) zijn om een chemische reactie tot stand te brengen, ze zorgen ervoor dat het eiwit en vet uit de kaas verbonden kan worden met water, en dit zorgt ervoor dat de kaas smeerbaar (of soms snijdbaar) blijft na het afkoelen. Het geheel wordt verhit waarbij de kaas smelt en door de hoge temperatuur is de smeltkaas meteen ook gepasteuriseerd. Vanaf een bepaal vochtgehalte mag smeltkaas de naam smeerkaas krijgen.

Waarom zo weinig calorieën?

Als je kijkt naar een plak kaas per 100 gram en smeerkaas per 100 gram dan zit daar een aanzienlijk verschil in van zo’n 200 tot 300 calorieën. Hoe kan het dat smeerkaas zo weinig calorieën heeft vraag je je misschien af. De verklaring hiervoor is eigenlijk heel logisch; dat komt omdat er water is toegevoegd bij het bereiden van smeerkaas (smeltkaas), hierdoor is het vochtgehalte van smeerkaas veel hoger en bevat het in verhouding minder vet, minder eiwit, minder vitamine B, A en D dan gewone kaas.

En is het dan gezond?

Als je me al enige tijd volgt weet je dat ik altijd 500 disclaimers plaats onder de term gezond. Gezond is namelijk niet te definiëren en hangt voor iedereen (dus elk ander lichaam) samen met iets anders. Waarom ik de term wel hanteer in mijn titels is omdat dit simpelweg de manier is waarop de mensen zoeken in Google en het eigenlijk een hele goede inleiding geeft naar het achterhalen hoe een voedingsmiddel is opgebouwd.

Ik geef je de informatie, ik laat een beetje weten wat ik vind maar laat volledig de keuze aan jou om te bepalen of dit product/voedingsmiddel binnen jouw eetpatroon past.

Goed, dan nu de lichte conclusie. Zoals je merkt is smeerkaas gewoon een kaas dat ontstaat na een chemische reactie. En word hier niet bang van, zo ontstaat ook yoghurt door een chemische reactie, en gewone kaas, en kwark, en ricotta, en hüttenkäse en ga zo maar door. Het punt is alleen wel, dat dit alleen de basis is. De kuipjes die je kunt vinden in de supermarkt hebben vaak nog andere toevoegingen, bepaalde smaakstoffen, misschien suiker, misschien wat kleurstoffen om het er mooi geel uit te laten zien, etc.

Dát is het gedeelte waar de vraag “of het gezond is” eerder bij komt kijken dan bij de basisopbouw van smeerkaas. Ik zelf schrik niet zo van de ingrediëntenlijst, het zijn veelal dezelfde ingrediënten als bij yoghurt, kwark, en andere kaassoorten worden gebruikt. Ik heb 3 pakjes voor je vastgelegd om even te kunnen kijken:

AH Volle Smeerkaas Naturel

Zoals je ziet, zit hier 1 conserveermiddel in; E251 (natriumnitraat) dat bepaalde bacteriën tegen gaat. Dus op zich is dat positief. Nitraat komt verder heel veel voor in groente (bladgroente vooral) en de hoeveelheid daaruit is vele malen hoger dan de toegevoegde hoeveelheid in een kuipje smeerkaas (of bewerkt vlees).

Nitraat wordt alleen gevaarlijk als het omgezet wordt in nitrosamine (1), en dit gebeurt sneller als je het verhit; daarom geldt ook de eeuwenoude regel om bladgroente (bijv spinazie) niet twee keer op te warmen. Één keer kan geen kwaad, maar een tweede keer verhoogd de kans op het vormen van nitrosamine of nitriet. Dus een tip; niet verhitten. Tegenwoordig zag ik wel op sommige verpakkingen dat je het kunt verhitten, misschien dat ze hier wat op hebben bedacht, maar ik zou het zekere voor het onzekere nemen in dit geval en het lekker koud opeten.

Eru Goudkuipje Naturel

Dit is dus een voorbeeld van echt de basis! De smeltzouten worden ook vernoemd in E nummers (die dus bedoeld zijn voor de chemische reactie). Als je echt volledig E nummer vrij wilt eten (want ja, over elk E-nummer kun je wel iets “slechts” vinden, overigens over elk voedingsmiddel wel) dan zul je smeerkaas moeten laten staan.

Campina Milner Slankie 20+ Naturel

Een voorbeeld van een hele magere smeerkaas, dit zie je duidelijk terug in de calorieën. Er worden hier wel 5 smeltzouten gebruikt en aan het eind ook nog kleurstof om de smeerkaas geel te laten.

Zo! Dat was weer een hoop informatie in een artikel. Hopelijk ben je wat wijzer geworden en een stapje dichterbij het maken van een keuze voor jezelf. Oja, het heeft geen zin om dingen te zeggen als “dit E nummer is slecht” zonder onderbouwing. Mocht je een wetenschappelijke onderbouwing hebben voor waarom iets goed of slecht is? Laat het mij, en vooral de rest, graag weten!

Misschien vind je dit ook interessant!

Zijn eieren nou gezond of ongezond? Welke rijstwafels zijn het gezondst? Waarom moet ik vezels eten? Is Kokosvet Gezond? Wat zit er eigenlijk in Cup a Soup? Is het Gezond?