Binnen de wereld van affirmaties, visualisaties, manifestaties, positief denken voor een positief leven is de ‘toxic positivity‘ een gevaarlijke valkuil die vaak niet wordt gezien. Ik vind het heel belangrijk om over dit onderwerp te schrijven omdat het tegen de andere onderwerpen schuurt, maar absoluut niet de boodschap is.

Ik blijf het Engelse woord even benoemen omdat ik vind dat dat woord de lading goed dekt.

Toxic positivity is een obsessie met positief denken.

Het is..

.. geloven dat mensen aan alles in het leven een positieve draai moeten geven, zelfs de meest tragische gebeurtenissen.

Toxic positivity snoert negatieve emoties de mond, het ontkent een rouwproces en creëert druk om altijd maar gelukkig te zijn (of in ieder geval te doen alsof), terwijl dat niet het geval is.

Het is letterlijk het ontkennen van al je menselijke emoties behalve de positieve.

In mijn ogen is het dus het ontkennen van een groot gedeelte van het mens zijn.

Het kan zijn dat iemand dit van zichzelf eist maar ook dat het vanuit externe kanten wordt ‘geëist’, zoals wanneer mensen tegen je zeggen “komt wel goed” of “zie het positieve erin” als er net iets tragisch is gebeurd in je leven.

Inmiddels wordt er al jarenlang geschreven over positief denken en positieve affirmaties die een grote invloed kunnen hebben op je leven (in positieve zin). Er is zeker ook wat wetenschappelijk bewijs dat dit je kan helpen een gelukkiger mens te zijn. Uit het volgende onderzoek bijvoorbeeld (1). Echter blijkt ook dat het positief denken samen gaat met zelfefficiëntie, een ondersteunend gevoel vanuit de omgeving en interacties hebben met andere positief denkende mensen. Het is dus niet een op zichzelf staande conclusie, dat positief denken.

Waar het mis gaat is wanneer je overtuigd bent dat positief denken de enige oplossing is van al je problemen en je van jezelf of een ander eist om geen negatieve emoties te hebben of te tonen.

Het wetenschappelijke bewijs rondom positief denken focust zich voornamelijk op de voordelen van het hebben van een optimistisch vooruitzicht bij een probleem. Toxic positivity, daarentegen, eist positiviteit van mensen ongeacht de uitdagingen die ze hebben in hun leven, waardoor dit de persoon vaak tot zwijgen brengt. Hierdoor zal de persoon in kwestie geen hulp gaan zoeken of het er met iemand over hebben wat de mentale gezondheid alleen maar verslechterd.

Hier een paar voorbeelden van toxic positivity:

• Een ouder die net een kind is verloren vertellen dat ze blij moeten zijn dát ze in ieder geval kinderen kan krijgen;
• Na een traumatische of andere verschrikkelijke gebeurtenis tegen iemand zeggen dat ‘alles gebeurt om een reden’;
• Iemand aandringen om te focussen op de positieve aspecten van heftig verlies;
• Iemand vertellen om de mooie dingen in het leven te zien wanneer er net iets heftigs is gebeurd;
• Mensen die altijd blij en positief overkomen labelen als ‘sterk’ of leuker dan andere mensen;
• Mensen aandringen om altijd maar keihard te gaan voor de mooie dingen in het leven, ook al zijn er tegenslagen – zoals het afgelopen jaar met corona; “gebruik de tijd thuis om nieuwe dingen te leren of te sporten”. Sommige mensen hebben zoveel angst en stress gehad (of nog steeds) dat je ze niet even kunt vertellen om de tijd thuis te omarmen;
• Iemand zijn/haar zorgen of negatieve gevoelens wegwuiven met de uitspraak “er zijn mensen die het erger hebben”.

Waarom is dit gevaarlijk?

Volgens mij is het al duidelijk dat de bovenstaande zinnen vreselijk zijn om te horen. Maar waarom dit ook écht gevaarlijk is, is om de volgende redenen:

• Ernstige trauma’s negeren (2): Omdat je vindt dat je alles met positief denken moet oplossen kan het zijn dat je ernstige trauma’s niet serieus neemt en er niet doorheen werkt.
• Rouwproces ontkennen: Rouwen is een normaal proces dat gepaard gaat met verlies. Iemand die constant hoort om ‘door te gaan met het leven’ gaat op een gegeven moment een masker dragen in plaats van het een plekje te geven.
• Isolatie en stigma: Mensen die de druk voelen (van zichzelf of anderen) om constant maar te lachen en vrolijk (positief) te zijn zullen ook minder snel hulp zoeken. Hierdoor kunnen ze zich heel eenzaam voelen en zich gaan isoleren en verwijderen van diepe connecties en banden met anderen.
• Communicatieproblemen: Elke relatie kent zijn problemen. Toxic positivity moedigt mensen aan om deze problemen te negeren en alleen maar te focussen op het positieve. Deze aanpak kan de communicatie volledig verpesten.
• Weinig zelfvertrouwen: Iedereen ervaart negatieve emoties. Toxic positivity moedigt mensen aan om deze emoties te negeren en positief te denken. Op de dagen dat dit niet lukt kan je zelfvertrouwen hierdoor flink kelderen omdat je denkt dat er iets mis is met jezelf, terwijl het heel normaal is om je af en toe zo te voelen.

Eigen ervaring

Ik herken deze gedachtes en gevoelens in de zoektocht naar ‘wat nou waar is’ toen ik voor het eerst de volgende twee boeken las:

• Instructions for happiness and success
• The Secret

Ik heb veel content gemaakt over deze twee boeken en hoe ze mijn leven positief hebben veranderd. Maar ik wist in het begin niet zo goed wat ik moest met negatieve gevoelens en situaties. Gelukkig zat er ergens ‘common sense’ in mijn hoofd waardoor ik mezelf niet gek liet maken als ik een mindere dag had. Ergens denk ik dat het te maken had met zelfliefde, dat je jezelf alles laat zijn wat je op die dag voelt en niet constant eisen stelt aan jezelf. Vanuit de opvoeding heb ik geen bewijsdrang gevoeld en in mijn volwassen leven ook niet.

Maar ik kan me heel goed voorstellen dat als je alles 100% letterlijk wilt nemen omtrent The Secret, manifestatie en positief denken voor een positief leven, dat er geen ruimte is voor dingen die je overkomen in het leven. Voor het leven zelf. Voor gewoon wat down-dagen. Maar deze dagen zorgen er juist voor dat je de mooie dagen extra kunt waarderen, anders wordt het één grote waas van zogenaamd positiviteit wat voor mij resulteert in een middelmatige ervaring van het leven. De ups en downs maken het leven fantastisch en verschrikkelijk. Ik heb dat veel liever dan altijd maar ‘mweh, prima’.

Het is denk ik belangrijk om te realiseren of je toxic positivity bij jezelf herkent en langzamerhand ruimte gaat maken voor het voelen van negatieve gevoelens als ze opkomen. Je kunt ook hulp zoeken om erdoorheen te werken in plaats van erin te blijven hangen. Als je toxic positivity in mensen om je heen herkent dan is het misschien tijd om wat afstand te nemen of ze alleen te zien als je je goed voelt.

Hopelijk geeft dit artikel de juiste nuance aan alle positieve artikelen die ik schrijf over mindset, denkwijze, The Secret en meer!